جزئیات اجرای تکنیک تیراندازی با تفنگ بادی 10 متر (بخش اول : حالت گیری)

در این مطلب به آموزش تکنیک حالت گیری در وضعیت ایستاده با تفنگ بادی 10 متر می پردازیم 

مراحل اجرای تکنیک تیراندازی با تفنگ بادی 10 متر

بیشتر متخصصان بر این باورند که تیراندازی رشته‌ای مبتنی بر اجرای تکنیک است. در حالی که دیگر ورزش‌ها به قابلیت‌هایی مثل سرعت، چابکی و استقامت وابسته‌اند، تیراندازی نیازمند ثبات، آرامش و میزان بالایی از هماهنگی است. در کنار توانایی جسمی و مهارت‌های روان‌شناختی، نتیجه‌ی رقابت‌ها به جنبه‌های مختلفی از تکنیک بستگی دارد: کیفیت سلاح، تجهیزات، مهمات، شرایط تمرین و مسابقه...

ارتقای مهارت تکنیک تیراندازی نیز دشوار است؛ زیرا که در بسیاری از مواقع، مربی توانایی دیدن اشتباهات جزئی تیرانداز را ندارد، بنابراین برای رفع این ایرادات به اظهارات خودِ تیرانداز اکتفا می‌کند که حین اجرای تکنیک چه بر او گذشته است. امروزه به لطف پیشرفت تکنولوژی ( مانند: Scatt و Noptel)، کار مربی برای بررسی حرکت تفنگ (لرزش) حین تیراندازی، نشانه‌روی، اشتباهات ماشه‌کشی و ریتم آسان‌تر شده است. اما از آنجا که همگان از این امکانات بهره‌مند نیستند، پس مربی باید با راه حل‌های مناسب هر ورزشکار رشته تیراندازی آشنا باشد تا بهترین نتایج حاصل گردد.

مراحل اجرای تکنیک تیراندازی با تفنگ بادی 10 متر به شرح ذیل است:

1- حالت‌گیری (ایستاده)

2- ماشه‌کشی

3- نشانه‌روی

4- تنفس

حالت‌گیری (ایستاده)

حالت‌گیری برای کسب امتیازات بالا، بسیار ضروری است. برای دستیابی به این مهم، باید نوعی از حالت‌گیری که به نشانه‌روی و ماشه‌کشی صحیح منجر شود، انتخاب گردد. اول از همه، نوع حالت‌گیری باید ثبات لازم برای کمترین میزان حرکت (لرزش) در مجموعه‌ی بدن-سلاح را حین نشانه‌روی و ماشه‌کشی ورزشکار فراهم آورد. علاوه بر این، حالت‌گیری باید احساس راحتی را با توجه به مدت زمان برگزاری مسابقه یا تمرین، تأمین کند تا خستگی ذهنی و جسمی به حداقل خود برسد.

بنابراین فارغ از تنوع روش‌های حالت‌گیری، هر شیوه باید:

تعادلی مناسب بین بدن و سلاح ایجاد کند تا کمترین تنش عضلانی رخ دهد (زیرا تیراندازی با تفنگ شیوه‌ای اسکلتی است).

فشار اضافی به بدن و ارگان‌های داخلی آن (ریه‌ها، شکم، کمر و ...) وارد نکرده و از گردش خون طبیعی جلوگیری نکند.

سخت‌ترین حالت برای تیراندازی، حالت ایستاده است؛ زیرا که سطح حمایتی (سطحی از بدن که در تماس با زمین است) محدود به کف پاهاست و همچنین مرکز ثقل ورزشکار (حاصل تعادل بین بدن و سلاح) نسبت به دو حالت دیگر (به زانو و درازکش) بالاتر قرار دارد. همانطور که اشاره شد، حالت گیری در وضعیت ایستاده، مبتنی بر اسکلت (استخوان‌ها) است نه ماهیچه‌ها. پس ضروری است که حالت‌گیری شرایطی را ایجاد کند که علاوه‌ بر تعادلی عالی در مجموعه‌ی بدن-سلاح، وزن ناشی از این مجموعه از طریق استخوان‌ها و لیگامان‌ها (رباط‌ها) به زمین منتقل می‌شود در حالی که عضلات فقط نقش حمایتی داشته باشند [بدین ترتیب درگیری عضلات در حالت‌گیری کم‌تر شده و در نتیجه لرزش ناشی از انقباض عضله به حداقل می‌رسد].

حال به توضیح جزئیات تکنیک حالت‌گیری (برای افراد راست دست) می‌پردازیم:

قرارگیری کف پاها (Feet)

به طور نرمال، پاها به اندازه‌ی عرض شانه یا کمی بیشتر از هم باز شده، پای چپ موازی با خط آتش و نوک پای راست به منظور ایجاد تعادل بهتر اندکی به بیرون می‌چرخد. وزن بدن باید به طور مساوی بین پاها و یا اندکی بیشتر روی پای چپ تقسیم گردد. اگر وزن، بیش از اندازه روی پای چپ (جلویی) باشد، سلاح در محور افقی می‌لرزد و اگر وزن، بیش از اندازه روی پای عقب باشد، سلاح در محور عمودی دچار اُفت می‌شود.

همچنین با تغییر نحوه‌ی قرارگیری پاها، می‌توان نشانه‌روی را نیز اصلاح کرد! به طور کلی، همیشه پای چپ ثابت و موازی خط آتش است، در حالی که با تغییر در جایگیری پای راست می‌توان اصلاحات زیر را اعمال کرد:

* اگر پای راست بازتر شود [افزایش فاصله‌ی بین پای راست و چپ] : سر سلاح (مگسک) بالا می‌آید.

* اگر پای راست به پای چپ نزدیک‌تر شود [کاهش فاصله‌ی بین دو پا] : سر سلاح (مگسک) پایین می‌آید.

* اگر پای راست کمی جلوتر از بدن گذاشته شود : سر سلاح در محور افقی به چپ منحرف می‌شود.

* اگر پای راست کمی عقب‌تر از بدن گذاشته شود : سر سلاح در محور افقی به راست منحرف می‌شود.

پاها (Legs)

پاها باید صاف و با کمترین میزان تنش عضلانی باشد. تنظیم قرارگیری پاها معمولاً با چشمان بسته بهتر انجام می‌شود. این ساده‌ترین راه برای یافتن جای مناسب قرارگیری پاها و بررسی منقبض بودن عضلات است (وزن باید به طور متعادل بین پاشنه‌ها و پنجه‌ها تقسیم شود).

موقعیت لگن (Pelvis)

لگن باید در خط نشانه‌روی، عمود بر خط آتش و کمی متمایل به جلو باشد [با انتقال کمی از وزن، به پای جلو (پای چپ در تیراندازان راست دست) و کشیدن بالا تنه به سمت عقب به طور طبیعی برجستگی سمت چپ لگن (سه تیغ ایلیاک) کمی بالا می‌آید و پهلو گود می‌شود که محل مناسبی برای قرار گرفتن آرنج دست چپ خواهد بود]. اگر لگن به جای عمود بودن بر خط آتش، به طرفین بچرخد، ماهیچه‌های کمر (فیله‌ها) دچار تنش شده، همچنین تعادل در تقسیم وزن بین پاها به هم خورده و درجاتی از لرزش حین نشانه‌روی رخ خواهد داد، در نتیجه ثبات از بین رفته و خستگی عضلانی، تمرکز ورزشکار را به هم می‌زند.

نیم تنه بالایی (Body)

بالا تنه کمی به سمت شانه راست متمایل می‌گردد، دلیل این کار این است که مرکز ثقل سلاح به مرکز ثقل بدن نزدیک شود تا از تنش عضلانی کاسته و نگهداری سلاح آسان‌تر گردد. به منظور اینکه سلاح جلوتر از بدن قرار نگیرد، به اصطلاح به جلو لنگر نیاندازد، لازم است بدون تغییر دادن موقعیت لگن و کمر، پشت خود را (محدوده سینه و شانه‌ها = thorax) کمی به عقب بکشید، اینکار باعث می‌شود وزن سلاح به درستی به ستون فقرات منتقل شده و قرارگیری سر و چشم نیز (بدون جلو دادن گردن که فشار زیادی به آن وارد می‌کند) در پشت عناصر نشانه‌روی، راحت‌تر گردد.

بازوی چپ دقیقاً در زیر سلاح قرار می‌گیرد.

آرنج چپ (در گودی ایجاد شده در پهلو) بر روی برجستگی چپ لگن و کمی متمایل به جلوی بدن باشد. قرار دادن آرنج بر روی شکم یا سمت چپ برجستگی لگن، منجر به عدم تعادل خواهد شد.

مرکز ثقل سلاح (جایی که اگر سلاح را از آن نقطه بگیرید، به جلو یا عقب لنگر نمی‌اندازد) باید دقیقاً توسط دست (بسته به نوع قرار گرفتن سلاح روی دست که عمدتاً کف دست یا مشت است) نگهداری شود؛ اگر مرکز تعادل سلاح جلوتر از دست شما باشد، به علت دور شدن مرکز ثقل سلاح از مرکز ثقل بدن، مگسک سلاح دائماً حرکت می‌کند. اگر مرکز تعادل سلاح پشت دست شما باشد (یعنی زاویه ساعد و بازوی چپ شما بیشتر شده است)، سلاح حین ماشه‌کشی لگد می زند و بررسی اینکه در آخرین لحظه‌ی ماشه‌کشی، نشانه‌روی درست بوده یا نه، سخت خواهد شد؛ در نتیجه شلیکِ به همراه لگد، پی بردن به اینکه اشکال از نشانه‌روی بوده یا از تقه بستن، را غیر ممکن می‌کند!

4 ناحیه از سلاح با بدن تیرانداز در تماس است: قنداق (Butt Plate)، قبضه (Grip)، قطعه‌ی گونه (Cheek Piece) و تکیه‌گاه دست (Palm rest). با رعایت هرچه بهتر نکات مربوط به این نقاط تماس، می‌توان از لگد زدن سلاح (ناشی از عدم تعادل سلاح بر روی دست و شانه راست) کاست.

قطعه انتهایی قنداق، باید بین چین عضله دو سر بازویی و سر شانه قرار گیرد. سطح تماس بین قطعه انتهایی و نقطه مورد نظر باید بین 5 الی 10 سانتی متر باشد تا از چرخیدن سلاح و لگد زدن جلوگیری کرد.

شانه راست باید ریلکس و آزاد باشد.

بازوی راست باید با بالا تنه زاویه‌ای بین 30 الی 40 درجه داشته باشد [زاویه کم (یعنی آرنج نزدیک‌تر به بدن) باعث بیرون آمدن سلاح از فرورفتگی بازو و کاهش سطح تماس می‌شود؛ افزایش زاویه، محور قرارگیری سلاح را در طول قفسه سینه برهم زده و سر سلاح به چپ منحرف شده و میدان دید و تطبیق عناصر نشانه‌روی مختل می‌گردد].

دست راست که قبضه را گرفته و انگشت اشاره آن مسئول ماشه‌کشی است، باید قبضه را راحت بگیرد. راحت بودن کف دست و انگشتان به دور قبضه به معنای شل گرفتن قبضه نیست. اگر قبضه را شل بگیرید، سلاح لگد خواهد زد و اگر خیلی سفت فشار دهید، این فشار عضلانی در بین ماهیچه‌ها و زردپی‌های ظریف و نزدیک به هم انگشتان دست، ایجاد تنش کرده و حرکت دادن بند آخر انگشت اشاره سخت می‌شود.

خودِ سلاح باید صاف یا اندکی متمایل به چپ (نزدیک شدن به سینه) باشد. این وضعیت، قرار گرفتن گونه بر روی قطعه خود و میدان دید چشم را تسهیل کرده و فشار اضافی بر گردن (ناشی از به جلو کشیدن) را حذف می‌کند. باید توجه داشت که خم کردن سلاح به سمت چپ، نباید باعث تماس آن با شانه چپ شود (طبق قوانین رسمی ISSF).

سر باید تا حد امکان صاف باشد؛ قرارگیری سر بر روی سلاح 2 مزیت دارد: اولاً، کنترل بر قنداق را افزایش می‌دهد؛ ثانیاً، این کار باعث قرار گرفتن صحیح چشم راست در خط نشانه‌روی می‌گردد. انقباض ماهیچه‌های گردن، ناشی از قرار نگرفتن صحیح چشم در مسیر خط نشانه‌روی است؛ بلند کردن سر یا فشار زیاد به قطعه گونه نادرست است.

روش‌های مختلفی برای نگهداری سلاح بر روی دست وجود دارد که انتخاب آن، به دلخواه ورزشکار است، هر چند نگه داشتن سلاح بر روی مشت، بیشتر به نوآموزان توصیه می‌گردد.

روش‌های نگهداری سلاح:

1- بر روی مشت

2- بر روی کف دست (بین شست و 4 انگشت در طرف دیگر سلاح)

3- بر روی کف دست (شست و اشاره در یک سمت، انگشت وسط در زیر و 2 انگشت دیگر در سمت راست سلاح)

حالت‌گیری با جثه افراد در ارتباط است:

* بهتر است تیراندازان بلند قامت، فاصله‌ی بین پاها را کم کرده و کمتر به عقب خم شوند؛ این کار باعث می‌شود سر سلاح پایین آمده و به مرکز سیبل نزدیک‌تر شود.

* بهتر است تیراندازان کوتاه قامت، پاها را بیشتر از عرض شانه باز کنند و بیشتر به عقب (یعنی سمت شانه راست) خم شوند؛ این کار باعث می‌شود سر سلاح بالا آمده و به مرکز سیبل برسد.

* بهتر است تیراندازان فربه، برای بهتر قرار گرفتن سلاح بر روی بالا تنه بیشتر به عقب و پشت خم شوند.

این مقاله، بخش دوم از سری مقالات تیراندازی با تفنگ بادی 10 متر است.

* جهت مشاهده سایر مطالب منتشر شده اینجا را ببینید