دومین فرد مبتلا به HIV به کمک پیوند سلول‌های بنیادین درمان شد!

محققین بریتانیایی تأیید کردند ... 

 در سال 2007 میلادی، پزشکان اظهار داشتند که تیموتی ری براون¹ (مشهور به بیمار برلین) اولین و تا پیش از این تنها شخص درمان شده در زمینه‌ی HIV است. فرآیند درمان او هرگز آسان نبوده است؛ پس از تشخیص HIV در اواسط دهه 90 میلادی (همزمان با پذیرفته شدن وی در دانشگاه برلین [علت نامگذاری به "بیمار برلین" نیز همین است.]) تحت درمان با روش‌های معمول علیه عفونت HIV قرار گرفت. اما در ادامه [ظاهراً بدبختانه] آقای براون مبتلا به AML (نوعی سرطان حاد سلول‌های خونی رده‌ی میلوئید) نیز گردید و در نهایت جهت درمان، محتاج به پیوند سلول‌های بنیادین شد [توفیق اجباری]. حین کش و قوس‌های فراوان برای یافتن اهداکننده‌ای مناسب، ایده‌ای خلاقانه به ذهن پزشک معالج او خطور می‌کند: یافتن اهداکننده‌ای با جهش ژنتیکی خاص که به طور عملی مصونیت نسبت به HIV ایجاد کند!

بعد از انتخاب فرد مناسب و انجام پیوند سلول‌های بنیادین، نه تنها سرطان خون آقای براون، بلکه عفونت HIV او نیز درمان شد [چه بسا چیزی را خوش ندارید، لیک آن برای شما بهتر است. (بقره 216)]

حالا به استناد مطالعه‌ی منتشر شده در مجله لانست²، شخص دیگری به لطف پیوند سلول‌های بنیادی از عفونت HIV رهایی یافته است.

موفقیت پیوند سلول‌های بنیادین

در ارتباط با شخص دوم [معروف به بیمار لندن]، کادر درمان، سلول‌های بنیادینی را گزینش کردند که ژنی به نام CCR5 ³(مسئول تولید پروتئینی که HIV به وسیله‌ی آن وارد سلول می‌شود) را بیان نکند. این سلولِ فاقدِ ژنِ CCR5، طی پیوند مغز استخوانی برای درمان بیمار مبتلا به لنفوم هوچکین [نوعی سرطان خون با منشاء گلبول‌های سفید] منتقل گردید. پس از پیوند موفق و بعد از گذشت 30 ماه از توقف درمان‌های رایج علیه رتروویروس‌ها [ویروس‌هایی با ماده ژنتیک RNA مانند HIV]، پزشکان اذعان داشتند که HIV در نمونه خون بیمار غیرقابل شناسایی⁴ است. این بدان معناست که اگرچه هنوز آثاری از ماده ژنتیک HIV در بدن بیمار وجود دارد، اما آنها فسیل‌هایی بیش نبوده و دیگر توانایی بازتولید HIV را نخواهند داشت. متخصصین همچنین عنوان کردند که HIV در نمونه‌های مایع مغزی- نخاعی، اسپرم، بافت روده و بافت لمفاوی⁵ نیز قابل شناسایی نیست.

پروفسور راویندرا کومار گوپتا⁶، عضو دانشگاه کمبریج انگلستان و نویسنده‌ی اصلی مقاله‌ی منتشر شده، ضمن تأیید درمان عفونت HIV در بیمار مذکور می‌گوید: «نتایج حاصل از تحقیق ما نشان می‌دهد که موفقیت پیوند سلول‌های بنیادین به عنوان راه درمانی در عفونت با HIV، اولین گزارش پس از گذشت 9 سال از درمان بیمار برلین بوده و برای موارد مشابه قابل تکرار است». ایشان همچنین خاطر نشان کرد: «بسیار حائز اهمیت است که بدانیم این شیوه درمانی، روشی با ریسک بالا و تنها به عنوان آخرین راه چاره⁷، مخصوص بیماران مبتلا به HIVای است که به طور همزمان از بدخیمی‌های هماتولوژیک (سرطان‌های خون) نیز رنج می‌برند. ضمناً روش فوق برای بیمارانی که تحت پروسه درمانی موفقی با دیگر روش‌های معمول علیه رتروویروس‌ها هستند، توصیه نمی‌شود.»

دکتر دیمیترا پپا⁸، همکار مقاله و عضو دانشگاه آکسفورد انگلستان می‌گوید امیدوار است دانشمندان در آینده، از هنر ویرایش ژنتیکی به عنوان ابزاری در مداخله‌های منجر به درمان این ویروس بهره گیرند.

وی افزود: «اخیراً ویرایش ژنتیکی CCR5، بسیار مورد توجه واقع شده است. با این حال، ما راهی طولانی برای ماندگار کردن این‌چنین روش‌هایی در پیش داریم؛ زیرا که هنوز موانع تکنیکی (علمی) و اخلاقی بسیاری جهت بکارگیری ویرایش ژنتیکی ژن CCR5، به عنوان یک استراتژی درمانی برای مقابله با عفونت HIV وجود دارد.»

توضیحات:

1. به انگلیسی Timothy Ray Brown
2. به انگلیسی The Lancet Journal، یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین مجلات پزشکی دنیا
3. به انگلیسی C-C chemokine receptor type 5 یا همان CD195 پروتئینی بر سطح گلبول‌های سفید خون است که به عنوان گیرنده کموکاین‌ها عمل می‌کند.
4. در متن انگلیسی خبر از واژه undetectable به معنای غیرقابل شناسایی استفاده شده است که مصرف عمومی دارد، طوری که گوینده در ادامه با تأیید وجود ماده ژنتیک، بر غیرفعال بودن آن صحه می‌گذارد. بااین حال در مقاله اصلی تعداد کپی یافت شده از ماده ژنتیک به تفسیر توضیح داده شده است.
5. دکتر پرویز پاکزاد، فارغ التحصیل دکتری ایمونولوژی از کشور کانادا و مؤسس گروه ایمونولوژی در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در کتاب معروف خود، "اصول و تفسیر آزمایش‌های سرولوژی بالینی" بجای لنف از لمف استفاده کرده‌اند. این واژه فرانسوی بوده و نگارش آن Lymph است.
6. به انگلیسی Prof. Ravindra Kumar Gupta
7. به انگلیسی last resort اصطلاحی مرسوم برای نام بردن از روشی که پس از ناامیدی از تمامی روش‌های موجود دیگر، مورد استفاده قرار گیرد.
8. به انگلیسی Dr. Dimitra Peppa 

لینک مطلب در سایت Medical News Today 

لینک مقاله اصلی در مجله Lancet منتشر شده در تاریخ 10 مارس 2020 مصادف با 20 اسفند 98